GGO's/diersoorten
GGO's/diersoorten
Met behulp van DNA-onderzoek biedt de GBA Group ook de analyse van genetisch gemodificeerde organismen (GGO's) en het traceren van diersoorten aan. Dat laatste wordt steeds belangrijker met het oog op authenticiteitscontroles en de opsporing van voedselfraude.
Wat zijn GGO's?
Anders dan bij de klassieke teelt wordt bij genetisch gemodificeerde organismen (GGO's) rechtstreeks ingegrepen in het erfelijk materiaal van een levend organisme. In het erfelijk materiaal van een GGO wordt meestal genetisch materiaal geïmplanteerd van een ander organisme. Hierdoor beschikt het nieuwe organisme over compleet nieuwe eigenschappen. Dit kan niet worden gerealiseerd via de klassieke kruis- en fok-/teelttechnieken.
De enorme gevolgen van de gentechniek kunnen het best worden geïllustreerd aan de hand van een voorbeeld: Roundup Ready™ Soya (MON 04032-6) is een sojaboon waarin een gen is geïmplanteerd dat het gewas bestand maakt tegen glyfosaat, de actieve stof in Roundup (een bekend breedbandherbicide). Glyfosaat is dodelijk voor vrijwel alle gewassen, maar Roundup Ready™ soja is er dus wel tegen bestand. Akkers met Roundup Ready™ soja kunnen daarom royaal worden besproeid met Roundup, waardoor alle andere planten in de buurt worden gedood. Aanplanten van Roundup Ready™ soja heeft dus alleen zin als de teler bereid is zijn percelen volledig met glyfosaat te behandelen.
Inmiddels wordt de gentechniek op diverse manieren toegepast in de landbouw en met zeer verschillende doelen. Hoe we ook over dit thema denken, de consument heeft het recht te kiezen tussen producten met GGO en zogenaamde gentechniekvrije producten. Als een levensmiddel GGO's of bestanddelen met GGO's bevat, moet dit vermeld staan op de verpakking. Met behulp van DNA-onderzoek biedt de GBA Group ook de analyse van genetisch gemodificeerde organismen (GGO's) en het traceren van diersoorten aan. Dat laatste wordt steeds belangrijker met het oog op authenticiteitscontroles en voor de opsporing van voedselfraude.
Hoe kunnen GGO's worden aangetoond in levensmiddelen?
De eenvoudigste, veiligste en ook voordeligste manier om afzonderlijke nuclëinezuursequenties, al dan niet genetisch gemodificeerd, te detecteren is realtime-PCR. Deze methode is extreem gevoelig, dus ook de kleinste hoeveelheden van organismen kunnen worden opgespoord. Een eenvoudige (kwalitatieve) detectie kan een ruwe indicatie geven van de hoeveelheid van het organisme dat is aangetroffen in het monster. Om het aandeel nauwkeuriger te bepalen, kan een kwantitatief onderzoek worden uitgevoerd, waarbij de verhouding van het doelgen ten opzichte van een referentie wordt bepaald. Realtime-PCR is de beste methode om specifieke organismen aan te tonen in een monster. Deze techniek is geschikt om bijvoorbeeld te bepalen welke diersoorten in een worst zijn verwerkt, of allergeenvrije producten zijn verontreinigd met allergene ingrediënten of levensmiddelen te controleren op de aanwezigheid van virussen.
Via realtime-PCR kunnen nog geringe sporen van de gemodificeerde DNA-sequenties in levensmiddelen worden aangetoond, waarbij er afhankelijk van de onderzoeksvraag diverse methoden bestaan.
Screeningmethoden
Bij screeningmethoden worden monsters gericht onderzocht op DNA-sequenties die in allerlei GGO's voorkomen. Als de juiste screeningelementen worden geselecteerd, kan een monster met een paar onderzoeken worden onderzocht op een breed scala aan GGO's. Als er een of meer screeningelementen worden gedetecteerd in een monster, kan hieruit worden afgeleid dat het monster een of meer GGO's bevat. Welke dat zijn en hoeveel is dan nog niet duidelijk.
Eventspecifieke detectie
Genetische modificatie van een organisme en de kloon die daaruit voortkomt worden “events” genoemd. Heel simpel gezegd zouden we kunnen stellen dat een “event” een soort is. Met behulp van eventspecifieke detectie kunnen gericht GGO's worden aangetoond. Dit is vooral relevant omdat er allerlei GGO's bestaan die bijvoorbeeld NIET zijn toegelaten voor levensmiddelen.
Eventspecifieke detectie wordt vaak kwantitatief gebruikt.
Kwantitatieve detectie
Als er een GGO is aangetroffen in een monster, is het ook van belang om hoeveel het gaat ten opzichte van de totale omvang van het ingrediënt (bijv. 5% genetisch gemodificeerde soja van het totale sojagehalte in het monster). Met realtime-PCR kunnen betrouwbare uitspraken worden gedaan over het kwantitatieve aandeel van het aangetroffen GGO.
Diersoorten
Opsporing van diersoorten
Vanwege het zeer specifieke karakter van realtime-PCR is de methode ook geschikt voor het detecteren van verschillende diersoorten in een monster. Zo kunnen ook de kleinste sporen van varkensvlees in vleeswaren worden aangetoond. PCR is dan ook een vast onderdeel van de onderzoeken voor de HALAL-certificering van levensmiddelen.
Kwantitatief detecteren van diersoorten
Diersoorten kunnen weliswaar kwantitatief worden opgespoord in levensmiddelen, maar deze onderzoeken zijn erg gevoelig voor fouten. Bij onbekende monsters bieden de resultaten een voorlopige inschatting of het gaat om ingrediënten of om verontreinigingen. Dit is bijvoorbeeld relevant bij controles van buffelmozzarella op aanlenging met koemelk of om na te gaan of een monster van gehakt uit rundvlees bestaat, sporen van varkensvlees bevat of een mengeling is van varkens- en rundergehakt.
Om de detectieresultaten goed te kunnen beoordelen, is grondige kennis van de methode vereist: everzwijn valt met behulp van realtime-PCR bijvoorbeeld goed te onderscheiden van bepaalde gewone varkensrassen. Soms kunnen de resultaten evenwel verwarrend zijn. In dat geval moet een onverwacht resultaat eerder worden gezien als aanwijzing voor nader onderzoek dan als bewijs.
We rapporteren het detectieresultaat dan toch ondanks deze beperking, omdat het in vele gevallen op zijn minst een betrouwbare indicatie geeft van de identiteit van een product. In het moleculair biologisch laboratorium van GBA worden uw monsters onderzocht door deskundigen die zelf betrokken zijn bij de ontwikkeling en validering van de detectieresultaten.
Vaststellen van dier-, planten- en schimmelsoorten met sequentie-analyse:
Als een monster onbekend materiaal bevat, kan dat worden geïdentificeerd met behulp van DNA-sequentie-analyse. Hierbij worden onderling sterk verschillende DNA-stukjes met behulp van PCR vermenigvuldigd om de basenvolgorde (sequentie) te kunnen bepalen. Aan de hand van deze sequentie kan worden vastgesteld van welk organisme het DNA komt. Deze methode is zeer universeel en geschikt voor alle soorten organismen.
Voor de beoordeling van de sequentiegegevens is echter biologische vakkennis vereist. De resultaten moeten zeer grondig worden gecontroleerd omdat er op diverse punten fouten kunnen insluipen. In het GBA-laboratorium wordt eerst de kwaliteit van elke sequentie vastgesteld door gediplomeerde biologen en elk sequentie-element wordt op plausibiliteit gecontroleerd alvorens een resultaat van de identiteitscontrole wordt vrijgegeven.
